Үе дамжсан уур амьсгалын эсрэг гэмт хэргүүдийн шүүх хуралд Монголоос өгсөн мэдүүлэг
2021.10.28
“Үе дамнасан уур амьсгалын эсрэг гэмт хэргийн шүүх” https://framerframed.nl/en/dossier/court-for-intergenerational-climate-crimes-cicc/ төсөл нь устсан, устах амьд ба амьд бус байгалийн төрөл зүйлийн томоохон үзэсгэлэн ба Нидерландын засгийн газарт гэмт хэргийг нэхэмжлэн шүүх хурлын мэтгэлцээн хэлбэрээр 2021 оны 1-р сарын 24-30-ны өдрүүдэд зохион байгуулсан эрдэмтэн судлаач, урлагийн төлөөлөл ба байгаль, хүний эрхийн төлөө тэмцэгчдийн хамтын акц юм. Нидерландын засгийн газар татварын диваажин байгуулснаар МУ-д олсон орлогоос төлөх татвараас зайлсхийх, таатай орчинд давуу эрхтэй олборлох боломж олгосоноор Рио Тинто мэт уурхайн компаниудад говийн эмзэг экосистемийн эсрэг гэмт хэрэг үйлдсэнийг нотлох видео ба гэрчийн аман мэдүүлэг өгч оролцсон.
Монгол Улсын Өмнөговь аймгийн говид нүүрс, зэс ба бусад эрдэс олборлох мега төслүүд орших нь Нидерландын Засгийн газар, FMO – хөгжлийн банк зэрэг гадаадын хөрөнгө оруулагчдын нэхэлтээр бий болсон юм. Нидерландын Засгийн газар нь Дэлхийн банк группын ТУЗ-ийн гишүүн, Монголыг төлөөлдөг, мөн Европын сэргээн босголт, хөгжлийн ба Европын хөрөнгө оруулалтын банкуудын хувь нийлүүлэгч гэх мэт олон сувгаар эндхийн уул уурхайд оролцдог. Дээрх банкууд хамтарч, олборлох салбарын түүхэнд хамгийн том нийтийн санхүүгийн зээлийн багцыг Оюу Толгой төсөл зориулан босгосон. Энэ аврага хөрөнгө оруулалт нь шууд ба шууд бусаар Монгол Улсыг “хөрөнгө оруулалтын таатай бодлогын орчин” бүрдүүлж, бас хоёр талын гэрээгээр хөрөнгө оруулалтыг хамгаалах амлалт авахад хүргэсэн юм.
Нидерланд улс Рио Тинто мэт уурхайн компаниудад Монголд төлөх татвараас зугтах боломж олгодог. Оюу Толгой Нидерланд Би, Ви гэх, Монголд олсон орлогоос төлөх татвараас зугтаах зорилго бүхий шуудангийн хайрцаг компанийг татварын “диваажин” Нидерландад байгуулсан.
Хөрөнгө оруулалтын таатай орчин бүрдүүлэх ажил бүр 1995 оны үеэс эрдэс баялаг, хөрөнгө оруулалтын эрх зүйн орчныг өөрчлөхөөс эхлэлтэй. Оюу Толгойн энэ түүхэн Ландсат зургууд, хөрөнгө оруулалтын таатай орчин бүрдүүлэх алхмууд, Дэлхийн банкны далбаан дор гадаадын хөрөнгө оруулагчдын боловсруулсан Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээ нь бүгд эхэндээ хал балгүй мэт харагдавч энэхүү төсөл болон уул уурхайн тархалт яваандаа мега хэмжээний экоцидэд хүргэж улстөрийг донсолгох цөм нь болохыг илтгээгүй.
Олон улсын шахалтаар боловсруулсан Оюу Толгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээнд олборлогчийн өөрийн хайгуулаар олсон гэх усны нөөцийг давуу эрхтэй ашиглахыг баталгаажуулах зорилгоор Усны тухай хууль өөрчлөлт оруулж Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд 6.13 ба 6.14 заалтуудыг тусгасан нь Монголын ард түмнээс усыг булаан хувьчилж, экосистемийг дээрэмдсэн хэрэг байлаа.
Ус бол говь нутагт хамгийн ховор, амьдралыг тэтгэх нөөц. Гэтэл Рио Тинто усыг секундэд 870 литр хурдаар үнэгүй сорж байна. Усны төлбөрт төлсөн зарлагыг татвараас хасч тооцдог. Татварын маргаанаас гадна усны тайлан, техникийн мэдээллийг бүрэн гүйцэд тайлагнахгүйн асуудлууд ч бий. Олборлох, баяжуулах, ялангуяа нүүрс угаахын тулд говийн усыг үнэ төлбөргүй, бас хэмжээ хязгааргүй ашиглах нь экоцид бөгөөд хүн төрөлхтний эсрэг гэмт хэрэг юм. Энэ бүс нутагт нүүрс олборлолтыг шууд бусаар ч санхүүжүүлснийг хүндрүүлэх нөхцөлд тооцож ял шийтгэх хэрэгтэй.
Оюутолгойн шорвог гэх усыг татах 28 татуурга бүхий Гүний хоолойн барилга, ус ашиглалтын улмаас нутгийн малчид заган ой, гүний гүехэн усны нөөц, бэлчээрээ алдаж улмаар амьжиргаа, уламжлалт нүүдэлчин ахуй соёлын эрх, гарал үүсэл, соёлын өвөө өнөөгийн малчид болон хойч үе нь алдахад хүрч байна.
Тайлбар: -Оюутолгой төслийн нөлөөллөөр 28 гүний цооног худаг гарсан. Үүнээс болж худаг маш татарсан. Манай уудаг усны Шаваг гэдэг газар элбэг устай байсан. Одоо 50 тэмээ ханахгүй байна . Тэгээд хэмжүүр зэмжүүр ирээд, Оюутолгой ирээд хэмжээндээ байна гэдэг. Мэргэжлийн ус тэгэж хэлэхээр юу гэхэв. Мал л ханахаа байсан. Тэгээд би мал хуйгаа зарж үрээд, мал өсгөх аргагүй боллоо гээд төв рүү орж ирсэн. Тэтгэврийн хоёр хөгшин байна даа. Хэдэн хүүхэдтэй. Тэгээд үр хүүхдээл ер нь яаж амьдардаг юи бол доо гэж бодох юм. Мань мэтийн юм яахав, тэглээ ингэлээ гээд яахав
Тайлбар: Амин чухал Ундайн голыг Оюутолгойн ил уурхайн ам руу урсахаас зайлуулахын тулд гольдролыг нь өөрчлөх, түүний өвөл хөлдөдгүй, амьд бүхнийг тэтгэгч Бор-Овоогийн задгайг устгахыг нутгийн малчид эсэргүүцэж 2013 онд ОУСК-ийн Омбудсмэнд гомдол гаргасан ч устгасан.
Өмнөговь нь ховор, эрсдэлд орсон биологийн төрөл зүйл, түүх, археологийн олдвороор баялаг хэдий ч 2012 онд, Оюутолгойн нөлөөлөл илэрч эхэлснээс арван жилийн дараа Рио Тинто байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээгээ хийхдээ суурь судалгаа мэдээлэл байхгүй гэсэн билээ. Тэгвэл Ундайн голын усан будгийн зургийг нутгийн музейгээс олж үзэхэд ийм байна.
Тайлбар; Ундайн голын гольдролыг сүйтгэсэн, Бор-Овоогийн задгайн экологийн үйлчлэлийг сэргэгээгүй, мөн Гүний хоолойн орчмын усны нөөцийг буруулсны зэрэгцээ Оюутолгой ХХК-аас Оюутолгой, Тавантолгой зэрэг өмнө зүгийн хэрэглэгчдэд ус хүргэх “Орхон-Говь” ус шилжүүлэх төслийн ухуулгыг тарааж байна.
Рио Тинто өөрийн хайгуулаар олсон хангалттай усны нөөцтэй гэх боловч “Орхон-Говь” ус шилжүүлэх төсөл нь говийн бүсэд уурхай ба дэд бүтцийг санхүүжүүлэхийг сонирхогчдын төлөвлөгөөнөөс хасагдаагүй. Шувуу нисэх өндрөөс олборлолт, уурхайн дэд бүтэц нь газрын гадарга, бэлчээрт хичнээн их эвдрэл учруулдаг нь харагдана. Энэ нь Монголын уур амьсгалын өөрчлөлтөд нөлөөлдөг хүчин зүйл гэж малын бэлчээр талхлалттай харьцуулашгүй их эвдрэл. Хөгжлийн донор, банкуудын тайланд бэлчээр талхлалтыг байнга тусгадаг атлаа том уурхайн уур амьсгалын нөлөөг дурдахгүй өнгөрдөг нь мөн л гэмт хэрэг.
Уур амьсгалын өөрчлөлтөд уурхайн нөлөөг дурдахгүй дардаг атлаа бэлчээрээр нүүдэллэх уламжлалт газар ашиглалтыг өөрчлөх санаархал нь бас л уур амьсгалын эсрэг гэмт хэрэг юм. Нүүрсний тээврийн зам дээрх 100 тоннын автомашинуудын урт цуваа нь жолооч нарын хувьд хэвийн зүйл ба тэд олон өдөр, заримдаа сараар нь Хятад улс хилээ нээхийг хүлээж кабиндаа амьдардаг. Нүүрсний замууд хатуу хучилтгүй учраас хөрсний эвдрэл, тоосжилтыг нэмэгдүүлэн цөлжилтөд шууд нөлөөлдөг.
Монголын цөлжилтийн статистик аймшигтай: жилдээ 5 километрийн хурдтайгаар цөлжилт хойт зүгт ахиж нийт нутгийн 76% нь өртөөд байна. Дулаарал 2.2С-д хүрч, уурхайтай бүсүүдэд ган зуд өнжихгүй болсон.
Гадаадын хөрөнгө оруулалтын шахалтаар уурхайн олборлолт, баяжуулалт ба тээвэрлэлтийн явцад бэлчээр, ус, байгальд учруулж байгаа сүйрлийг КОВИД-19 дараах эдийн засгийн сэргэлтийг эрчимжүүлэх хуулиар , урьд цуцалсан лицензийг сэргээх, ховор ан амьтан агнах хэмжээг хоёр дахин нэмэгдүүлэх замаар улам даамжруулах гэж байна.
Эртний далайн ёроол асан Хэрмэн цав нь өнөөдөр амьдралгүй орчны жуулчны үзвэр боловч удахгүй энэ нутагт ердийн дүрс болох аюултай.
Бэлчээр усаар хангагдсан тэмээ нь ус, хоолгүйгээр заримдаа хэдэн долоо хоног ч явдаг. Тэмээний бөх нь өөх хуримтлуулж тэжээлийн эх үүсвэр болдог юм. Есдүгээр сард бөх нь дүүрсэн байх ёстой. Харамсалтай нь энэ хэдэн ботго ус хоолоор хангагдаж чадаагүй байна.
bvl952
30txpt
mymgzw
xy3y8c
Hello! I could have sworn I’ve been to this blog before but after browsing through some of the post I realized it’s new to me. Anyways, I’m definitely happy I found it and I’ll be book-marking and checking back frequently!
3k5jza
21oq5h
2swksl
dfsgir
w6b3yt
lw3n8c
da554i
m17qme
xz9984
za8fqo
I’m extremely impressed with your writing talents as neatly as with the format to your blog. Is that this a paid subject or did you customize it your self? Anyway stay up the excellent high quality writing, it is uncommon to peer a great weblog like this one these days..
I constantly look forward to your new and distinctive viewpoints. It keeps me coming back for more.
iyfwi9
biivdc
Your writing paints vivid pictures in my mind. I can visualize every {detail you portray.
cnroq9
6ulye6
ca2f6z
q56qca
okx6ek
zkd9v8
I really enjoyed reading this article and learned some useful information. Thanks for sharing your insights with your readers.
Your blog is an excellent resource for anyone searching for helpful information. Keep up the good work.
518e58
379mxz
8qf0bv
Greetings! Very helpful advice on this article! It is the little changes that make the biggest changes. Thanks a lot for sharing!
bdvgea
I like what you guys are up also. Such smart work and reporting! Carry on the excellent works guys I’ve incorporated you guys to my blogroll. I think it’ll improve the value of my site :)
In the great pattern of things you actually get a B- for hard work. Where exactly you actually confused everybody ended up being in your details. You know, it is said, details make or break the argument.. And that could not be much more accurate at this point. Having said that, let me reveal to you precisely what did do the job. Your text is actually very powerful and that is possibly the reason why I am taking an effort in order to comment. I do not really make it a regular habit of doing that. Secondly, even though I can easily see the jumps in logic you make, I am not really confident of how you appear to unite your ideas which help to make the actual conclusion. For the moment I will subscribe to your issue but hope in the future you actually link your dots better.
6b2yzo
Поэт не глядел уже по сторонам, а, уставившись в грязный трясущийся пол, стал что-то бормотать, ныть, глодая самого себя. нотариус около метро Набожная, а откровеннее сказать – суеверная, Анфиса так напрямик и заявила очень расстроенной Анне Францевне, что это колдовство и что она прекрасно знает, кто утащил и жильца и милиционера, только к ночи не хочет говорить. Нотариус Селенкова Вера Сергеевна Гроза начнется… – арестант повернулся, прищурился на солнце, – …позже, к вечеру. Нотариус Водный стадион – Вот что, Миша, – зашептал поэт, оттащив Берлиоза в сторону, – он никакой не интурист, а шпион.
oab6u2
l7hbxx
xhjvej
rniy9o
Hi there! This post couldn’t be written any better! Reading through this post reminds me of my previous room mate! He always kept talking about this. I will forward this article to him. Pretty sure he will have a good read. Thank you for sharing!
g086qw
I’m extremely impressed with your writing abilities as well
as with the layout on your blog. Is this a paid theme or did
you customize it yourself? Either way stay up the excellent quality writing, it’s
uncommon to look a nice weblog like this one nowadays.
Snipfeed!
I am really inspired along with your writing abilities and also with the layout for your weblog. Is this a paid subject matter or did you customize it your self? Anyway stay up the excellent quality writing, it’s uncommon to peer a great blog like this one nowadays!
ajgglk
good post.Never knew this, regards for letting me know.
vo8ckh
2y34mq
aul3xn