Оюутолгой компани нийт усны 85 хувиас илүүг дахин ашиглаж байна гэдэг боловч үүнийгээ нотолсон усны балансын тооцоог нээлттэй болгохгүй байна.

ШААРДЛАГА №1: Гомдол барагдуулах гэрээний Хавсралт 1-д заасан 2,7 үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх

Л.Батцэнгэл: 2017 оны Ханбогд сумын гурван талт зөвлөлөөр гидрогеологийн судалгаа хийлгэж бэлчээрийн доорхи усны нөөцийг тогтоон хүртээмжийг баталгаатай болгохоор тохирсон боловч Рио Тинто компани геофизикийн судалгаа хийлгэж баталгаатай усны нөөцтэй болгож өгье гэсэн хүсэлт тавьсныг малчид хүлээн зөвшөөрсөн. Гэвч өнөөдрийн байдлаар усны хүрэлцээ сайжраагүй бөгөөд усгүй худгийн тоо л нэмэгдсэн байна …

ШААРДЛАГА №2: Оюутолгойн уурхайн 10 км х 8 км бүсийн тал бүрт Бор-Овоогийн булгийн урсацыг сэргээж нийт малчид болон ан амьтдад хүртээмжтэй болгох

Б.Эрдэнэбаяр: Бор-Овоогийн булаг бол Оюутолгойн хашаан дотор орсон. Харин шинэ Бор-овоогийн булаг гэж байгаа нь трубагаар гарч байгаа ус юм. Дөрвөн улирлын турш ширгэхгүй, хөлдөхгүй, өвөлжингөө араатан амьтан, таван хошуу мал уудаг, зунжин намаржин отрын бүс нутаг болсон. Тэр үед өгч байсан амлалтууд таг байхгүй. Шууд очоод уучихдаг байсан булаг одоо хааш хаашаа 10 км хашааг тойрч, хэдэн арван киломерт явж ус уудаг. Хөндлөнгийн шинжээчдийн багийн дүгнэлтээр 80-90 км явж усандаа хүрэх нөхцөл үүсгэсэн… Бидэнд булаг хэрэгтэй байна. Байгаль ээжээс үнэгүй үзүүлдэг байсан олон янзын бүх юм бидэнд хэрэгтэй байна. Бид хэзээ ч эргүүлж олж авч чадахгүй. Бид хууртсан. Би Оюутолгойг үнэнч хүмүүс гэж бодохгүй байна. 2021 он болчихоод байна. Нөгөө сайхан зураг, нөгөө сайхан видео огт байхгүй. Крантаар гарч байгаа усыг бид хүлээн зөвшөөрөхгүй. Бид хуучин байсан тэр булгаа нэхнэ. Тэгэхдээ хашааны дөрвөн талд бий болгох хэрэгтэй, хашааны нэг буланд байснаараа олон айл тойроод буух, нутаглах, мал ахуйгаа ундлах боломж байхгүй

ШААРДЛАГА №3: Нүүдэлчдийн уламжлалт ахуйг хүндэтгэж малчдын өвөлжөө бууцыг сэргээх амлалтаа биелүүлэх

Э.Сүрэнхорол: Манайх Оюутолгойн нүүлгэн шилжүүлэлтэд 2014 онд хамрагдсан. Энэ бууцан дээрээсээ нүүсэн. Эндээс 2-3 км газазрт нүүлгэн шилжүүлэлт хийгээд хороо бууцыг зөөгөөд, тэндээ очоод төвлөрч амжаагүй байтал дахин Оюутолгой Дэлийн бууц хоёрын зам бий болоод … Тэр замыг хуссанаас хойш зургаадах жилдээ явж байна. Энэ замыг засмал болго гэсэн шаардлага тавиад зургаадах жилдээ явж байна. Энэ шороон замыг засмал болгох гэсэн асуудлыг тавиад би байтугай сум орон нутаг дийлээгүй байна.

… Уул уурхай, зам дагаж хөгжил ирдэг гэж ярьдаг. Тийм байж магадгүй. Гэхдээ малчин хүнд хөгжил биш юм аа. Хажуу талдаа нүүрсний зам манайхаас 6 км зайтай байдаг. Нөгөө талдаа Оюутолгой… Нүүрсний хоёр зам, төмөр зам, тэгээд Оюутолгой гээд дөрвөн том замын дунд бид амьдарч байна… Тэд далан тавиагүй, одоо шороог хусаад үндсэн хөрснөөс доош 40-50 см ухсан. Зам засч байна гэдэг, байгалийн шороо хоёр тийш нь хусдаг. 12-13 км энэ замыг барихгүй бол үнэн хүнд байна.

Энэ хэдэн замын дунд хавчуулаатай байгаа малчин хүний хувьд хэлэхэд уул уурхай гэдэг малчин хүний хувьд хэцүү юм байдаг юм байна. Бэлчээр уснаас эхлүүлээд. Оюутолгой тал дээр бүр их гомдолтой явдаг. Бууцаа барьж өгөөд тэнд оч гээд очингуут нь тав зургаан жилийн дараа эргүүлээд гадуур нь зам хусаад … ер нь бараг нэг хорлон сүйтгэх ажиллагаа явуулж байгаа юм уу үгүй юу гэдгийг би одоо хүртэл ойлгохгүй явна

ШААРДЛАГА №4: Ил уурхайн ашиглалт, далд уурхай, хүдэр боловсруулалт ба дагалдах үйл ажиллагаанд зарцуулсан, зарцуулж байгаа болон төлөвлөж байгаа усны ашиглалтын талаархи шинжлэх ухааны үндэстэй баталгаажсан өгөгдөл мэдээллийг ил тод, нээлттэй болгох

Р.Хад: Оюутолгой төслийн нөлөөллөөр 28 гүний цооног худаг гарсан. Үүнээс болж худаг маш татарсан. Манай уудаг усны Шаваг гэдэг газар элбэг устай байсан. Одоо 50 тэмээ ханахгүй байна . Тэгээд хэмжүүр зэмжүүр ирээд, Оюутолгой ирээд хэмжээндээ байна гэдэг. Мэргэжлийн ус тэгэж хэлэхээр юу гэхэв. Мал л ханахаа байсан. Тэгээд би мал хуйгаа зарж үрээд, мал өсгөх аргагүй боллоо гээд төв рүү орж ирсэн