Category Бизнес ба хүний эрх

Азийн хөгжлийн банкны 57 дахь удаагийн хувь нийлүүлэгчдийн хурал өнөөдөр буюу 5 сарын 2-нд Гүрж улсын нийслэл Тбилиси хотноо эхэлж байна.

Маргааш буюу 5 сарын 3-нд зохион байгуулагдах Иргэний нийгмийн байгууллагуудын хэлэлцүүлгүүдэд бүртгүүлэхийг хүсвэл энд дарна уу.

Твиттер болон Фейсбүүк сувгуудыг дагаж шууд бичлэгийг мөн үзэх боломжтой.

1. Энэ оны 8-р сарын 20-нд Эквадор улсад ард нийтийн санал асуулгыг Ясуни байгалийн паркт байрших Блок 43 дахь газрын тосны олборлолтыг зогсоох шийдвэрийг 59%-ийн саналаар гаргажээ. Үүгээр байгаль орчин, өв соёл, нутгийн иргэдийг хамгаалах 10 жилийн тэмцэл нэгэн ялалтад хүрчээ. 

2. Олборлолтыг зогсоох нь төсвийн орлого, ажил эрхлэлтэд гай тарина гэж нэгэн бүлгийнхэн шаагалдсан аж. Харин байгаль орчин, хүний эрхийг хамгаалагчид ЭКОТУРИЗМЫГ ХӨГЖҮҮЛЭХ, НИЙТИЙН ТЭЭВРИЙГ ЦАХИЛГААНЖУУЛАХ, ТАТВАРЫН ЧӨЛӨӨЛТИЙГ ЗОГСООХ ЗЭРЭГ ШИЙДЛҮҮД байсаар бн гэж зүтгэсээр иржээ. Тэдний тооцоогоор Эквадорын ХАМГИЙН БАЯН 10% ХҮН АМД ТАТВАРЫН ХӨНГӨЛӨЛТ ҮЗҮҮЛЭХЭЭ БОЛИХОД Л ЯСУНИ ПАРК ДАХЬ БЛОК 43-ААС ОЛЖ БУЙ ГАЗРЫН ТОСНЫ ОРЛОГООС 4 ДАХИН ИЛҮҮ ОРЛОГО бий болох аж. 

3.  Санал асуулга явуулах шийдвэрийг гаргасан Эквадор улсын Үндсэн хуулийн шүүх заасанчлан, олборлолтын ажлуудыг нэг жилээс хэтрэхгүй хугацаанд зогсоож Петроэквадор компани нь Хятадын хамтрагч компаниудын хамт нөхөн сэргээлтийг хийж гарах ёстой аж. Төрийн өмчит Петроэквадор компани иргэдийн саналыг хүндэтгэнэ гэжээ. 

4.  Эквадорын энэхүү туршлага эдийн засгийн ээдрээтэй асуудлаар ард нийтийн санал асуулга явуулах ба гарсан шийдвэрийг хэрэгжүүлэхийн хувьд дэлхийд шинэ жишиг тогтоож, Хятадын санхүүжүүлэгчид ЗГ-ын өрийг газрын тоосоор төлүүлэх болзол тавьдагт анхаарал татаж, энэ дадлыг эцэс болгох боломжийг бий болгож бгааг ЛатиноАмерика Сустентабле (Тогтвортой Латин Америк) байгууллага тэмдэглэж бн. Санхүүжүүлэлтийн энэ болзол дэлхийд хосгүй биосфер болох Ясуни парк руу уурхайчид морилоход түлхэц болсон аж.  

5.  Санал асуулгын асуултыг үндэсний язгуур ашиг сонирхлын үүднээс томъёлсон гэвэл хийлсдэхгүй: “ИТТ буюу Ишпинго, Тамбокоча, Типутини талбар дахь түүхий нефтийг Ясуни нутгийн газрын хэвлийд гар хүрэхгүйгээр үлдээх санаачлага нь олон нийтийн хэлцлээр шийдэж болох бүх нийтийн сонирхлын асуудал болох тул Эквадор улсын Засгийн газар Блок 43 нэршилтэй ИТТ талбар дахь түүхий нефтийг газрын хэвлийд хязгааргүй хугацаагаар үлдээх ёстой гэдгийг дэмжих үү?” гэж асуужээ. “Олборлолтыг дэмжих үү?” гэж асуултаа тавьсан бол хэний, хаанхын лобби ажилласан нь тодорхой болно л доо. Эх сурвалжууд:   https://www.electionguide.org/elections/id/4184/,  https://edition.cnn.com/2023/08/20/americas/ecuador-election-oil-extraction-amazon-climate-intl/index.html. Мэдээлэл олон бгаа. Нью-Йорк таймс  (https://www.nytimes.com/2023/08/22/climate/ecuador-will-keep-some-oil-in-the-ground.html) Эквадорын референдумыг мэдээлэхдээ өөрийн улсын залуу үеийнхний эко тэмцлийг тухайлан тэмдэглэжээ. ■

Уул уурхайн салбар нь дэлхийн хамгийн бохирдолтой, үхэл, сүйрэл авч ирдэг салбаруудын нэг. Өнөөдрийг хүртэл COVID-19 цар тахлаас ашиг олох гэсэн бусад салбартай харьцуулахад уул уурхайн компаниудын үйл ажиллагааг маш бага анзаарч байна.

Дор  гарын үсэг зурсан байгууллагууд бид, уул уурхайн салбар ба олон засгийн газрууд цар тахлыг ашиглан уурхайлах шинэ боломжийг бий болгон, одоо болон ирээдүйд олон нийтэд эерэг дүр төрх эсгэх оролдлогыг буруушааж, үгүйсгэж байна.

Эдгээр ажиллагаа нь олон арван жилийн турш уул уурхайн устгал, сүйтгэлийн эсрэг хийгээд, олон нийтийн эрүүл мэнд, тэдний хүрээлэн буй орчныг хамгаалахын төлөө тэмцэж ирсэн нийгэмлэгүүд, байгууллагын болоод уурхайн ажилчдын эрүүл мэнд, аюулгүй байдалд шууд аюул учруулж байна. 

Бид нөлөөлөлд өртсөн иргэд, ажилчид, иргэний нийгмийн байгууллагуудтай хийсэн ярилцлагад тулгуурлан хамтын дүгнэлтэд хүрч ийнхүү аюулыг илчилж буй дараах чиг хандлагыг тодорхойллоо. 500 гаруй хэвлэл мэдээллийн эх сурвалж, мэдээ, уул уурхай ба COVID-19-тай холбоотой тайлангуудын нарийвчлан судалгааны тойм дүнг мэдээлэх болно. 

Нэг: Уул уурхайн компаниуд цар тахлын бодит аюулыг үл тоомсорлон, ямарч хамаагүй арга хэрэгслийг ашиглан үйл ажиллагаагаа үргэлжлүүлсээр байна. 

Уул уурхайн компаниуд ба олон засгийн газрууд уул уурхайг чухал үйлчилгээ гэж ангилан, эрсдлийг үл харгалзан үйл ажиллагааг нь үргэлжлүүлэх боломжийг олгосоор байна. Ингэснээр тэд вирусын тархалтын гол чиглүүлэгч болж, олон нийт,  хот, хөдөөгийн хүн ам, ажиллах хүчийг ихээхэн эрсдэлд оруулж байна. Ихэнх тохиолдолд уугуул болон хөдөөгийн иргэд вирусын хурц эрсдлийг үүрч, нэн ялангуяа уул уурхайн олборлолтоос үүдэлтэй бохирдолд өртөж буй нийгэмд тулгарч байна.  Энэ үед тэд болзошгүй шинэ дэгдэлтээс өөрсдийгөө хамгаалахын төлөө тэмцэж байна. 

Хоёр: Дэлхий даяар улс орны засгийн газрууд хууль ёсны эсэргүүцлийг дарж, уул уурхайн салбарыг дэмжих онцгой арга хэмжээ авч байна. 

Олон нийтийн хараа, хяналтаас гадуур засгийн газрууд нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалахад хүмүүсийн нэгдэх, хөдөлгөөн хийх эрх чөлөөг хязгаарлаж байна. Гэвч ийнхүү хатуу, зарим тохиолдолд бүр цэрэгжүүлсэн арга хэмжээ нь хүмүүсийг өөрсдийн нутаг дэвсгэр, амь насаа хамгаалах чадварыг хомсдуулж байна. Газар нутгаа хамгаалагчид зорилгот хүчирхийлэлд өртөх өндөр эрсдэлтэй, зарим нь шударга бусаар шоронд хоригдож байгаа ба халдварын нэмэлт эрсдэлд байна. Засгийн газрууд, , ялангуяа компаниудын үйл ажиллагаатай удаан хугацаагаар тэмцэж буй газруудад,  хууль ёсны, аюулгүй эсэргүүцлийг няцаах зорилгоор төрийн хүчний байгууллага (цэрэг ба цагдаа) илгээж байна. Эдгээр нь зарим тохиолдолд шийтгэл хүртээх  зарчмыг алдагдуулан шүүхэд хүрэх замыг хаах журам, саад тотгор тогтоох, мөн тухайн нутагт цэрэг, цагдаагийн бүрэлдэхүүнийг  нэмэгдүүлэх зэргээр илэрч байна. Үүний хажуугаар эдгээр нутагт уул уурхайн компаниудад ажиллагаагаа зөвшөөрөлтэй буюу зөвшөөрөлгүй үргэлжлүүлэн явуулсаар байна. Эдгээр болон өөр үйлдлүүд нь зүй бус ба шударга бусаар олборлогч уул уурхайн салбарт л ашигтайгаар тусч байна. 

Гурав: Уул уурхайн компаниуд нь цар тахлыг бохир ул мөрөө цайруулж, өөрсдийгөө нийтийн төлөө зүтгэгч аврагчийн дүр эсгэх боломжийг ашиглаж байна. 

Бүх улс орнууд сорилтын иж бүрдлийг шаардлагатай боломжоор авах гэж шаргуу тэмцэж байхад компаниуд нөлөөлөлд өртсөн нутгийн нийгэмлэг, ажилчиддаа сая саяар нь өөрийн зардлаар авч өгч баярхаж байна. Энэ нь уул уурхайн үйл ажиллагааны улмаас эрүүл мэндээр урт удаан хугацааны хохирлыг буюу эдгээр компанийн урьд өмнөх гар татсан ажиллагааг  нөхөх чадвар муутай үйлдэл юм. Энэ нь нийтийн сайн сайхан, улс орон, нийгэмлэгүүдийн сорилтын иж бүрдлийн хүртээмжийг хангахад чиглэсэн хамтын хүчин чармайлттай сөргөлдөж үндэстэн дамнасан корпорацууд ба Дэлхийн Өмнөд – хөгжиж буй орнууд хоорондын эрх мэдлийн тэгш бус байдлыг улам тодотгож байна. Зарим тохиолдолд компаниуд хүмүүст шууд хоол хүнс тараах замаар нийгмийн хуваагдал үүсгэж, улмаар өөрийгөө дайчлах боломж муутай цар тахлын үед тайван эсэргүүцлийг сарниулж байна. 

Зарим уул уурхайн компаниуд тусламжийн сан байгуулсан буюу төрийн яамдад их хэмжээний хандив өргөсөн байдаг. Эдгээр бэлэн мөнгөн “хандив”-ууд нь тэдний үйл ажиллагааны бодит хөнөөлт нөлөөтэй харьцуулашгүй бөгөөд бүр авлигын чанартай нь засгийн газрууд нь онцгой байдлын ажиллагааг сулруулах, авах арга хэмжээг уурхайн газарт хэрэгжүүлэхгүй, эсхүл уул уурхайн салбарт огт хамааруулахгүйд бэлэн байгаагаар илэрч байна. 

Дөрөв: Уул уурхайн компаниуд болон засгийн газрууд хямралыг ашиглан хүн төрөлхтөн ба Дэлхийн хувь заяанд сөргөөр салбарын сонирхлыг урьдаа тавьсан хуулийн өөрчлөлтийг баталгаажуулж байна. 

Уул уурхайг одоогийн болон COVID-19-ийн дараах дэлхийн эдийн засгийн сэргэлтэд чухал үүрэгтэй гэж өргөмжилж, нийгэм, соёл, хүрээлэн буй орчин, эдийн засгийн нөлөөллийг шийдвэрлэх тэртээ тэргүй сул тогтолцоог сулруулах засаг захиргааны шийдвэрийг түргэтгэн, үйл ажиллагаанд нэрвэгдсэн бүлгүүдэд огт шийтгэлгүйгээр үүрүүлж байхаар лоббидож байна. Байгаль орчны багахан хяналт, хэрэгжүүлэлтийг түр зогсоох юүм үү, аль эсвэл нөлөөлөлд өртсөн иргэдэд мэдээлэл олж авах, зөвшөөрөл өгөх үйл явцад оролцох замуудыг хаах зэрэг ил, далд маягийн шийдвэрээр засгийн газрууд уул уурхайн салбарт томоохон буултуудыг хийж байгаа бөгөөд, харин компаниуд нь ийнхүү зохицуулалтыг бүр байнгын болгохоор засгийн газруудыг лоббидож байна

Үүний зэрэгцээ, компаниуд олон улсын хоёр болон олон талт гэрээ, контрактад ихэд тусгагдсан Хөрөнгө оруулагчид ба Төрийн маргаан таслах (ISDS) механизмыг ахиу ашиглаж, ялангуяа Дэлхийн Өмнөд хөгжиж буй орны засгийн газруудыг шүүхэд нэхэмжлэх явдал нэмэгдэж байна. Тэд засгийн газар, шүүх, тэр байтугай хүний эрхийн байгууллагуудын гаргасан шийдвэрүүдэд олон зуун сая, тэр байтугай олон тэрбум долларын нэхэмжлэл гаргаж буюу гаргахаар заналхийлж, нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалах шийдвэр гаргах үндэсний тусгаар тогтнолыг доройтуулж, уурхайн төслүүдээс өөрийгөө хамгаалах хүмүүсийн бие даасан шийдэлд халдаж байна. Хүлээгдэж буй уул уурхайн нийт зарга нь – мэдээлэл байгаа хэсэгтээ – 45.5 тэрбум ам.доллар болж, бодит хэмжээ харьцангуй өндөр байх магадлалтай. Цар тахлын үед авч буй арга хэмжээний хариуд заналхийлэл нэмэгдэх аюул  байна. 

Өдөр бүр олон нийт, уугуул иргэд, газар хамгаалагчид, уурхайн ажилчдад тулгарч буй аюул, эрсдлийг улам бүр нэмэгдүүлж буй COVID-19 цар тахлын эсрэг ийм хариуг бид түрэмгий үйлдэл хэмээн үзэж буруушааж байна. 

Бид уул уурхайг одоо мөн эдийн засгийн сэргэлтийн хугацаанд нэн чухал үйлчилгээ болно гэх үндсэн санааг няцааж байна.  Дэлхийн эрүүл мэнд, эдийн засаг, экологи, цаг уурын давхардсан хямралтай тэмцэхэд – уул уурхайн араатан мэт корпорацуудын ашиг бус – эрүүл нийгэмлэгүүд, уугуул ард түмэн, ажилчид, нийгмийн хөдөлгөөнүүд зайлшгүй шаардлагатай гэж бид үзэж байна. 

Уул уурхайд нэрвэгдсэн ард түмэн, уугуул ард түмний бие даасан зохион байгуулалт байгууллагууд, өөртөө шийдэх үйл явцыг хүндэтгэн дэмжихийг бид үндэсний засгийн газруудад уриалж байна. Тэдний өөрсдийн мэдлэг, уламжлалд түшиглэсэн хүчин чармайлт нь нийтийн эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчныг хамгаалахад, мөн түүнчлэн хөдөөгийн  жижиг аж ахуй, өөр бүтээлч ажиллагаагаар хөдөө, хот суурин газрын хүн амын хүнсний хараат бус байдалд хүрэхэд амин чухал юм. Эдийн засгийн “идэвхижүүлэлт” нь уул уурхайг дэмжихийн оронд эсрэгээр нийтэд түшиглэсэн санаачлагыг хүлээн зөвшөөрч, дэмжих ёстой. 

Цар тахлын үе болон дагах сэргэлтийн үеэр засгийн газруудаас болон уул уурхайн корпорацуудаас гаргах хүний эрхийн зөрчлүүдэд анхаарлаа чанд хандуулж, идэвхтэй буруушаахыг олон улсын хүний эрхийн байгууллагуудад уриалж байна. 

COVID-19-ийн хямрал ба уул уурхайн зүгээс авсан арга хэмжээнд  хамгийн их өртсөн нутгийн олон түмэн, уугуул иргэд, ажилчидтай бид эв санаагаар нэгдэж байна. Хамтын сайн сайхан, шударга ёсны төлөөх амин чухал кампанит ажилд нь тэднийг дэмжиж байхыг бусдад уриалж байна. 

Гарын үсэг зурж нэгдсэн байгууллагууд:

Earthworks, АНУ 

Institute for Policy Studies, АНУ 

London Mining Network, ИБУИНВУ

Mining Watch, Канад 

Research and Degrowth (RnD) 

Terra Justa

War on Want, ИБУИНВУ

Yes to Life No to Mining, ОУ

[Дараах  link-ээр орж нэгдэнэ үү]

Монголын Байгаль Орчны Иргэний Зөвлөл нь Дэлхийн Усны Өдрийг угтан дээрх видео постыг нийгмийн сүлжээнд нийтлэжээ.

SOMO нь шинэ судалгаандаа цахилгаан машины баттарея үйлдвэрлэл ба түүний хэрэглээний гинжийг харуулсан. Судалгаанд баттарея үйлдвэрлэхэд шаардлагатай түүхий эд буюу ашигт малтмалын үйлдвэрлэл ба хэрэглээ нь улс орнуудын хоорондох тэгш бус байдлыг бататгаж байгааг харуулж, нийтээрээ ашигт малтмал ухахаас зайлс хийж, авто тээврийн тухай ойлголтоо өөрчлье гэж санал дэвшүүлсэн билээ.

SOMO has just  published some important new research and an exciting story visualization with insightful infographics on the “battery boom” currently taking place around the globe. The story raises serious questions about the extent of mineral consumption, where these resources come from and, crucially, who consumes them. We hope the report helps influence the debate around the Critical Raw Materials Act (CRMA) and encourages the reduction of mineral consumption by moving away from car dependency towards active and shared transport and fewer and smaller cars. We’ve put in a session proposal to the OECD on this for the upcoming OECD Responsible Minerals Forum.

The story can be found on our socials, including SOMO’s Twitter as well as LinkedIn here and here. 

24 January 2023 marks one year since Bach was handed a heavy 5 year prison term on spurious charges of ‘tax evasion.’ Bach is one of several civil society leaders in Vietnam who has been arrested in the last couple of years after working to transition the country off coal and protect communities from pollution and other public health hazards.

To raise Bach’s public profile and escalate the international call for his release, International Rivers have launched this website and social media campaign [www.standwithbach.org]. The website contains information about Bach and other environmental defenders recently jailed in Vietnam, calls on governments, UN agencies and others to demand his release, and provides simple ways for the public to take action in support of the #StandwithBach campaign. 

For further information, there is also a campaign video produced by Global Witness and an op ed by Bach’s wife. 

We are asking supporters of the ‘Stand with Bach’ campaign to:

– Share campaign messages through your social media networks from now through the one-year anniversary of Bach’s sentencing on January 24. Please see our sample social media posts and downloadable video and images HERE.

– Encourage your networks and partners to also share the website and social media posts.